فرزانه اللهیاری / دبیر منطقه نه تهران

چکیده  مقاله :

           هیچ کسی نیست که جمله ی معروف «  یکی بود ، یکی نبود ، غیر از خدا هیچ کس نبود » را  بارها و بارها در کودکی و نوجوانی و بزرگسالی نشنیده باشد. با شنیدن این جمله هر کسی خود را آماده ی شنیدن داستانی می کند که ازعالم خیال سرچشمه گرفته ومدتی مخاطبش راازهمه ی قید و بندها می رهاند و به شنیدن ماجراهایش وا می دارد . هر چند که امروزه اغلب داستان ها ازقالب های قدیمی داستان ، پیروی نمی کنند و با عباراتی چون «یکی بود ، یکی نبود» شروع نمی شوند امّا بعید است که کسی به تعریف همین داستان های امروزی برای بچّه هایش بپردازد و داستانش را با این فراز فراموش نشدنی آغاز نکند . زبان غیرمستقیمی که قالب داستان برای انتقال پیام و مفهوم دارد ، تلخی بیان مستقیم را به شیرینی و دلنشینی تبدیل می کند.

نگاهی  گذرا به کتاب های جاودان تاریخ تفکر و ادبیات ملل ، نشان می دهد ،  که  قالب بیانی داستان، نقش عمده ای در جاودانگی و ماندگاری آثار یاد شده داشته است.شاهنامه ی فردوسی ،  گلستان و بوستان سعدی، مثنوی مولوی، منطق الطیرعطارنیشابوری، خمسه ی نظامی گنجوی، بهارستان جامی، کلیله و دمنه ، مرزبان نامه ، سیاستنامه  و... ازجمله آثارفنا ناپذیری هستند که لباس قصّه به تن دارند و قرنهاست که برفرهنگ و زبان پارسی زبانان جهان حکومت می کنند. مؤثربودن قالب بیانی قصه تنها در آثارکهن و جاودانه بروز خارجی نیافته است جدایی ناپذیری انسان وعلاقه به قصه باعث شده است که اغلب مکاتب فلسفی و فکری امروزه نیز برای انتقال نوع  تفکر و مبانی فکری خود ، قصه را برای ارتباط مؤثر با مخاطب هایشان انتخاب کنند .

هدف ازنگارش پژوهش بررسی واهمیت داستان هایی است که به انتخاب مؤلفان محترم درکُتب   درسی ادبیات فارسی متوسطه ، در نظر گرفته شده است . نوع و روش پژوهش به سه صورت کتاب خانه ای، مصاحبه و پرسشنامه بوده است که ابتدا کلیه ی مطالب مربوط ، از کُتُب درسی مذکور که در مقطع متوسطه درج شده بود، مورد  بررسی قرار داده و آن گاه ازطریق مصاحبه و دادن پرسشنامه به دانش آموزانم ، نقطه نظرات آنان را مورد توجه قرار دادم و آن ها را ثبت نمودم . جامعه ی آماری در این پژوهش کلیه ی کتاب های زبان و ادبیات فارسی چهار ساله ی دبیرستان و دوره ی پیش دانشگاهی می باشد. ابزارهای جمع آوری اطلاعات،دراین پژوهش به دو صورت بوده یکی اسناد و مدارکی که در کلیه ی کتاب های فوق موجود بوده و نیز مصاحبه  که به صورت حضوری با مخاطبین این کتاب ها صورت پذیرفته است .

"اگرمی خواهیم نوجوانان با سرعت بیشتری،خود را برای برخورد با وسعت پیچیده ی دنیا و آخرت آماده کنند ، داستان ، کلاس آموزنده و شیرینی است . "

                هدف مقاله :

    هدف  از این پژوهش مطرح نمودن آثار و یافتن راه حل درست و منطقی و پایدار می باشد تا بتوان به یک  هدف کاربردی دست یافت .

                 سؤالات مقاله :

      ۱ -  منظور از " ادبیّات داستانی " چیست ؟

2 -  اهداف و مقاصد " ادبیّات داستانی " چیست ؟   

3-  " ادبیّات داستانی " در فرایند آموزشی چه اثر سازنده ای به جا می گذارد ؟

4-  چند درصد از دانش آموزان  به آثار" ادبیّات داستانی " در کتاب های خویش علاقه دارند ؟ 

5 - دبیران تا چه اندازه برای" ادبیّات داستانی "موجود در کتاب های درسی ارزش قائل هستند؟  

6- چرا برخی ازدانش آموزان در پایه ها و رشته های تحصیلی،نسبت به بخش"ادبیّات داستانی"          

    کتاب خویش ، بی علاقه هستند ؟

            روش مقاله :

        این  پژوهش  بر  اساس " روش علمی"  می باشد  که مطالب  آن براساس  نکاتی است که در   کتاب های درسی می باشد و نیزآن چه خود  فراگیران ارائه  داده اند،مورد بررسی قرارگرفته است .